W dobie epidemii znaczna część przedsiębiorców – niezależnie od rozmiarów – obawia się problemów finansowych, często bardzo poważnych. Stąd też dominującym tematem medialno – prawniczym ostatniego czasu są rozwiązania oferowane przez rząd pod hasłem Tarczy Antykryzysowej, która aktualnie występuje już w kolejnej odsłonie, a mianowicie w wersji 2.0. W związku z dynamiką zmieniających się jak w kalejdoskopie rozwiązań pomocowych dla przedsiębiorców najbardziej istotna wydaje się być aktualna wiedza na co można liczyć faktycznie – tu i teraz – szczególnie, że wiele dotychczasowych opracowań uległo dezaktualizacji.
Wychodząc naprzeciw tej potrzebie przedstawiamy Państwu najistotniejsze w naszej ocenie, z punktu widzenia finansowania Państwa firm, zmiany wprowadzone przez Tarczę 2.0.
Kiedy nastąpiły zmiany ?
W piątek, 17 kwietnia 2020 r. Prezydent RP podpisał dwie obszerne ustawy wchodzące w skład Tarczy 2.0:
- ustawę z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz
- ustawę z dnia 3 kwietnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 w 2020 r.
Obie weszły w życie 18 kwietnia 2020 r.
Co się zmieniło ?
Dofinansowania do wynagrodzeń pracowników
W tym zakresie nastąpiły pozornie niewielkie, ale bardzo istotne zmiany, które nie zostały bardzo szczególnie szeroko omówione w prasie.
Jak zapewne pamiętamy Tarcza 1.0. dawała trzy podstawowe możliwości dofinansowania wynagrodzeń pracowników dla przedsiębiorców, którzy ponieśli stratę i ich obroty finansowe uległy istotnemu zmniejszeniu:
- Wynagrodzenie postojowe – w przypadku, gdy dla danego pracownika brak jest praca, jednak nie w takim zakresie jak przed epidemią; w takich okolicznościach pracodawca może obniżyć wynagrodzenie pracownika o maksymalnie 50 %, jednak nie więcej, niż do wysokości minimalnego wynagrodzenia. Dopłata do wynagrodzenia postojowego wynosi 50 % minimalnego wynagrodzenia i składki ZUS należne od tej kwoty. O burzliwych dyskusjach Sejm odrzucił, niestety, poprawkę Senatu postulującą o wyższe dopłaty w tym zakresie.
- Obniżony wymiar czasu pracy i obniżone wynagrodzenie – pracodawca po dokonaniu ustaleń ze związkami zawodowymi albo – jeśli ich nie ma u danego przedsiębiorcy – przedstawicielami pracowników, może zawrzeć porozumienie z załogą o obniżeniu czasu pracy. Może on wtedy obniżyć wynagrodzenie pracowników razem z wymiarem czasu pracy. Wysokość dofinansowań w tym przypadku to połowa wynagrodzenia pracownika, jednak maksymalnie 40 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ostatni kwartał 2019 r. (ok 2080 zł).
- Trzecia możliwa forma pozyskania dofinansowań, to środki pochodzące od starostów (prezydentów miast na prawach powiatu), wypłacane za pośrednictwem Powiatowych Urzędów Pracy. Ich wysokość jest zależna od spadku obrotów i wynosi od 50 – 90 % minimalnego wynagrodzenia na danego pracownika.
Trzeba przypomnieć, że pozyskanie dofinansowań we wszystkich trzech przypadkach jest nadal możliwe wyłącznie w sytuacji spadku przychodów o 15 % w skali dwóch miesięcy, bądź 25 % w skali miesiąca, porównując ten sam okres w roku 2020 z rokiem 2019 r. Sposób liczenia miesięcy można przyjąć dwojaki: albo w pełnych miesiącach, albo też jako kolejnych 30 dni.
Ponadto dofinansowaniami starostów są przeznaczone wyłącznie dla sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw.
Istotną zmianą w stosunku do Tarczy 1.0 jest tutaj fakt, że poprzednio obniżenie czasu pracy i wynagrodzenia pracowników mogło nastąpić wyłącznie o „sztywną” część, tj. dokładnie o 20 %. Takie rozwiązanie było mało elastyczne i niekorzystne zarówno dla pracodawców jak i dla pracowników, ponieważ nie pozwalało dostosować obniżonego czasu pracy do realnej sytuacji w danej firmie. W Tarczy 2.0 obniżenie czasu pracy (i wynagrodzenia) pracowników może wynieść do 20 %, co trzeba uznać za racjonalną korektę.
Kolejną istotną zmianą, zarówno dla wszystkich trzech form dofinansowań wynagrodzeń, jest obowiązek utrzymania zatrudnienia pracowników, na których przedsiębiorca otrzymał dofinansowanie. W wersji Tarczy 1.0. był to okres stosunkowo długi, ponieważ pracownika trzeba było zatrudniać przez czas dofinansowania oraz taki sam czas po jego zakończeniu (maksymalnie dodatkowe 3 miesiące). W Tarczy 2.0 warunki te zostały złagodzone dla pracodawców – zatrudnienie pracownika musi być kontynuowane przez czas pozyskiwania dofinansowań. W przypadku rozwiązania z pracownikiem umowy z jego winy w okresie dofinansowania, niewykorzystaną jego część należy zwrócić w terminie 30 dni.
Pożyczki dla mikroprzedsiębiorców
Mikroprzedsiębiorca to podmiot prowadzący działalność gospodarczą, który zatrudnia średnio w danym roku maksymalnie 9 osób, a jego roczny obrót nie przekracza 2 000 000 euro. Dotychczas pożyczki w wysokości 5000 zł były faktycznie dostępne wyłącznie dla mikroprzedsiębiorców, którzy zatrudniali personel, przy czym całkowicie przeoczono, że w tym zakresie nie zmieszczą się najmniejsi – samozatrudnieni przedsiębiorcy, którzy nie zatrudniają żadnych pracowników.
Tarcza 2.0 zakłada rozszerzenie kręgu mikroprzedsiębiorców, którzy będą uprawnieni do skorzystania z pożyczki, o podmioty, które nie zatrudniają pracowników poprzez rezygnację z warunku utrzymania przez mikroprzedsiębiorcę stanu zatrudnienia w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.
Nowością jest również to, że pożyczka będzie mogła być umorzona. Aby z tego skorzystać pożyczki, mikroprzedsiębiorca będzie musiał prowadzić działalność przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki.
Rozszerzenie zwolnień z opłacania składek ZUS
Tarcza 2.0 przewiduje rozszerzenie kręgu przedsiębiorców, którzy będą uprawnieni do skorzystania z trzymiesięcznego zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych. Dotychczas, w oparciu o przepisy Tarczy 1.0., ze zwolnienia takiego korzystali tylko mikroprzedsiębiorcy. Z kolei Tarcza 2.0. poszerza krąg uprawnionych o małych przedsiębiorców, czyli zatrudniających od 10 do 49 osób. Zwolnienie dla małych przedsiębiorców wyniesie 50% łącznej kwoty nieopłaconych należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za dany miesiąc.
autor: Andrzej Nawrocki – prawnik w Legalica Kancelaria Prawna Perczak i Sosnowicz